We werken met zijn allen toe naar wat wij willen, en niet vanuit een gepleegd feit. Wij zijn aan zet, niet alleen de crimineel.
Strategisch planner Pim kan zich er zeer vrolijk over maken, ondanks alle moeilijkheden waar hij tegenop loopt. Met de tientallen voorstellen - die zijn team heeft gemaakt - om de handel rondom fout goud nu eens goed door te lichten en aan te pakken, is hij ervan overtuigd dat de handel veel moeilijker wordt in Nederland. En dat heeft weer gevolgen voor de georganiseerde criminaliteit. Want die maakt gebruik van goud, om gemakkelijk criminele inkomsten en uitgaven te verplaatsen.
Medio 2022 is NSOC begonnen met het doorlichten van de goudhandel, als onderdeel van het veel grotere Trade Based Money Laundering. Dat zijn witwasmethodes waarbij gebruik en misbruik wordt gemaakt van reguliere internationale handelsstromen. Dat kan op veel verschillende manieren: onverklaarbare verschillen in waarde tussen aan- en verkoop van goederen, goederen die helemaal niet vervoerd worden al is er een prachtige papierwinkel omheen, of de handel in goederen die blijken een belangrijke rol te spelen in de verplaatsing van criminele waarde.
Voor de goudhandel komen al deze verschijningsvormen voor, zo liet NSOC-directeur Van Slobbe aan het eind van het vorig jaar al weten. Het lag dan ook voor de hand dat NSOC zich op goud zou gaan concentreren, ook omdat verschillende organisaties in Nederland al eens naar het edelmetaal hadden gekeken.
Maar zoals wij het hebben gedaan, is dat nog nooit gedaan. Met deze zes organisaties, waarbij iedereen wel informatie heeft, maar die is nog nooit zo bij elkaar gebracht. En daarnaast hebben we ook met vele andere organisaties gesproken, informatie geanalyseerd, bij elkaar gelegd, en ten slotte een groot aantal interventies bedacht. Die we ook nog weer werkendewijs kunnen aanpassen: de strategie is adaptief; kan aangepast worden aan gebeurtenissen tussentijds
, zo zegt Pim.
De aanpak heeft een aantal doelen. Ten eerste wil NSOC meer inzicht krijgen in TBML als fenomeen. Met name de internationale handel wordt misbruikt door criminelen en de integriteit van die handel staat ter discussie staat, dat is ook een vorm van ondermijning.
Door te kijken naar een klein deel, in dit geval goud, dat helemaal door te lichten, strategieën te bedenken, en die te testen in de werkelijkheid, wordt ook de zogenoemde fenomeenaanpak getest. Dat is van belang voor de werkwijze in de toekomst, ook voor een fenomeenaanpak die nu start op het gebied van de niet-ambtelijke corruptie.
Maar het belangrijkste doel is natuurlijk de handel in fout goud als manier om criminele gelden te verplaatsen, bloot te leggen, te verstoren, en moeilijker te maken. Want dat maakt Nederland minder aantrekkelijk voor de georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Binnen dat einddoel zijn een aantal verschillende doelen benoemd, waarvan een hele belangrijke is dat de zichtbaarheid en de bewustwording vergroot wordt, zowel bij de overheid als de sector zelf.
Goud is een beetje een blinde vlek
, aldus Pim. Er is van alles geregeld rondom contant en digitaal geld, en zelfs virtueel geld als bitcoins liggen onder een vergrootglas. Goud is heel gewoon, het was er altijd al, is wereldwijd een erkend en waardevast betaalmiddel en wordt door iedereen overal geaccepteerd. Met het merendeel van goud is natuurlijk niets mis, maar de bewustwording van het foute goud mag wel wat groter
, zo zegt Pim.
Met de zes deelnemende organisaties in NSOC is de eerste slag gemaakt. Dat proces alleen al was heel waardevol. Je zit met zijn allen bij elkaar en je ziet dan dat de partners bij zichzelf en bij de anderen mogelijkheden ontdekken die hun eigen slagkracht versterken. En dan heeft er nog niemand buiten zijn eigen bevoegdheden geopereerd. Maar de samenwerking, de concentratie op een onderwerp, levert alleen al nieuwe inzichten op. Iedereen kijkt ook opnieuw naar zijn eigen processen; wat kunnen we nog meer
.
Was NSOC er niet geweest, dan was die concentratie op een fenomeen er niet gekomen, daarvan is Pim overtuigd. En laten we wel zijn, deze partijen hebben ook nog nooit met zijn zessen tegelijk op nationaal niveau samengewerkt.
Hij verheugt zich nu al op convenant en wetgeving waardoor de samenwerking, en in ieder geval de gegevensdeling, een stuk eenvoudiger wordt.
Inmiddels hebben ook andere partijen NSOC gevonden. Want dat het samenwerkingsverband ermee bezig was, werd al vrij snel duidelijk bij in ieder geval andere overheidsorganisaties. Maar sinds de verhalen naar buiten kwamen, hebben zich ook private partijen gemeld. Brancheorganisaties bijvoorbeeld. Want die weten ook heus wel dat sommig goud heel erg fout is. En dat willen zij ook buiten de deur houden. Wij willen ook helpen de sector weerbaarder maken.
De eerste interventies zijn opgestart door de deelnemende organisaties zelf. De resultaten daarvan betrekken wij weer bij onze strategie. Zo blijven we samen gericht op het fenomeen, want we zijn ervan overtuigd dat er wat moet gebeuren. De hoeveelheid goud die Nederland in en uit gaat is enorm. We weten nog niet waar het vandaan komt, of waar het heen gaat, maar het volume alleen al geeft ons een gevoel van urgentie. En er gaat zoveel geld in om...
